Bạn có bao giờ để ý rằng một bộ phận những người thông minh nhất có thói quen đọc sách không? Họ thường có khả năng giao tiếp tốt, có giáo dục và có chính kiến. Không những vậy, họ còn sở hữu cả trí tưởng tượng vô cùng phong phú. Tôi nhận ra điều này và luôn tự hỏi liệu có mối liên hệ nào giữa những đặc điểm này với sở thích đọc sách của họ hay không?

Quá trình viết một cuốn sách thường tốn nhiều thời gian và đầy mệt mỏi, với nhiều giai đoạn phức tạp. Vậy, với tư cách là người đọc, bạn có cảm thấy não bộ của mình phản ứng với diễn biến thăng trầm trong câu chuyện không? Não bạn luôn vận động, hay chẳng có chút tương tác nào với nội dung cuốn sách? Và nếu chúng thay đổi, thì những thay đổi đó ảnh hưởng tới bạn ra sao? Trong bao lâu?

Những nhà khoa học ghi nhận hình ảnh cộng hưởng từ đa chức năng (fMRI) từ những tình nguyện viên tham gia nghiên cứu

Dựa trên một nghiên cứu được thực hiện bởi đại học Emory, ta có thể tin rằng đọc tiểu thuyết có thể thay đổi não bộ con người. Trong nghiên cứu này, có 21 sinh viên được yêu cầu đọc 1/9 cuốn tiểu thuyết Pompeii của tác giả Robert Harris mỗi đêm trong liên tục chín ngày. Vào chín buổi sáng sau mỗi đêm đọc sách, những nhà khoa học tiến hành chụp fMRI (hình ảnh cộng hưởng từ đa chức năng) với những người tham gia nghiên cứu trong trạng thái thư giãn. Họ chụp fMRI đủ chín ngày liên tiếp, cũng như năm ngày trước và sau khi thực hiện quy trình trên, để thu được kết quả của tổng công trình nghiên cứu là 19 ngày thử nghiệm

Quan sát cho thấy khả năng liên kết não bộ được tăng cường

Thật thú vị là những kết quả chụp fMRI vào các buổi sáng cho thấy liên kết não bộ có dấu hiệu tăng, đặc biệt tăng rõ rệt vào những ngày có hoạt động đọc sách, với mức độ kích thích trong liên kết não cao nhất khi tiến tới giai đoạn cao trào của mạch truyện. Một vài liên kết vẫn tồn tại trong não theo kết quả fMRI của năm ngày sau khi người đọc hoàn thành cuốn tiểu thuyết, một vài liên kết khác lại biến mất trong cùng giai đoạn đó. Những thay đổi ngắn hạn bắt nguồn từ vùng cận trái thùy chẩm, còn những thay đổi dài hạn là do vỏ não xúc giác tạo ra. Những nhà nghiên cứu lý giải rằng những thay đổi ngắn hạn bắt đầu từ vùng cận trái thùy chẩm của não bộ có liên quan đến việc tiếp nhận quan điểm và phân tích câu chuyện, từ đó nhận định rằng đọc truyện có khả năng cải thiện các vùng xử lý ngôn ngữ trong não.

Mặt khác, những thay đổi dài hạn được cho là có mối liên hệ với "embodied semantics" (tạm dịch: ý nghĩa hiện thân) - hiện tượng này xảy ra khi não bộ mô phỏng nhận thức vận động thành từ ngữ. Ví dụ, khi bạn nghĩ về việc "đi lại", trong não bạn sẽ diễn ra các hoạt động tương tự như khi bạn đang thực sự bước đi ở đời thực.

Nó hoạt động như thế nào?

Phần thứ hai của chuỗi kết quả theo tôi là khá hợp lý, vì tôi nhớ rằng khi mình đọc những quyển tiểu thuyết dành cho người trẻ khi còn bé, tôi luôn nghĩ rằng mình là một trong những nhân vật. Tôi từng cảm thấy mình thực sự nhập tâm với tình tiết diễn biến của họ xuyên suốt câu chuyện, kể cả khi tôi chỉ đang đọc những con chữ trong sách. Sau khi đọc sách, vận động tăng cường trong não tôi hẳn vẫn ở đó và hỗ trợ thêm cho các hoạt động não, bởi tôi đã cảm thấy rằng mình có thể chuyển hóa và sử dụng chúng trong các hoạt động sống thường nhật khác. Tôi cảm thấy mình trở nên sáng tạo và giàu trí tưởng tượng hơn. Tôi không rõ những trải nghiệm của mình có mang tính xác thực được hay không, nhưng xem ra chúng tương đồng phần lớn với những kết luận được các nhà nghiên cứu trên nêu ra.

Kết luận

Sau cùng, kết quả của nghiên cứu trên cho thấy rằng, đúng là đọc tiểu thuyết giúp thay đổi não bộ chúng ta. Tuy nhiên, họ vẫn chưa thể xác định được những ảnh hưởng này kéo dài bao lâu. Nếu bạn không thích đọc tiểu thuyết, có lẽ nghiên cứu này sẽ giúp bạn có thêm động lực để bắt đầu đọc thể loại sách này.

Một quyển tiểu thuyết có thể đưa bạn tới một thế giới bạn chưa từng tới, mở rộng trí tưởng tượng của bạn, đem lại sự thư giãn, giải trí và giúp bạn có thêm một chủ đề thú vị khi giao tiếp. Và nếu bạn đã thích đọc sách rồi, hãy tiếp tục nhé! Như người ta vẫn thường nói, chẳng có gì tuyệt hơn việc đọc được một quyển sách hay.