Tôi từng học đại học chung với một anh chàng lúc nào cũng nói những điều có vẻ không thành thật. Anh ta không nói điều gì đáng nhớ - nó không giống như kiểu anh ta kể về lần đi săn thú một sừng hay gì, nhưng chỉ là anh ta có vẻ không chân thật. Thậm chí có những lần tôi khá chắc chắn rằng anh ta đã dựng lại câu chuyện của bạn cùng phòng với anh ấy. Nó vô cùng khó chịu đối với tôi và bất kỳ ai nói chuyện với anh ta, vì có một cảm giác bất biến rằng tôi cần phải tìm ra sự thật và tách nó ra khỏi sự bịa đặt. Điều đó rất là mệt mỏi!

Đó cũng là một cơ hội tốt khi bạn từng gặp người nào đó giống vậy. Tôi không biết bạn thế nào, nhưng cuối cùng tôi cũng tìm cách để tránh mặt người đó để không phải nói chuyện với anh ta; tôi chỉ không còn năng lượng để mà cười hay gật đầu và giả vờ như anh ta không phải là một kẻ nói dối. Nhưng tôi luôn thắc mắc liệu nó cũng làm anh ta kiệt sức hay không.

Người mắc bệnh lý nói dối vì lợi ích của sự dối trá

Bệnh nói dối là một loại bệnh lý mà một người nói dối mọi lúc, có vẻ như không vì lý do nào cả. ^[1] Điều này khác với những người thi thoảng nói dối; đó được gọi là con người. Đến những thầy thuốc cũng phải loại ra những điều khác, như là ảo tưởng hoặc ký ức sai lệch, trước khi xác định ai đó có phải người mắc bệnh nói dối hay không.

Những lời nói dối bệnh lý khác với những lời nói dối khác như thế nào

Có những lời nói dối vô hại, hoặc lời nói dối được nói ra để giúp ích. Có những lời nói dối bệnh lý, hay những lời nói dối được nói ra liên tục như không có suy nghĩ. Và có những lời nói dối bắt buộc. Dù bệnh lý nói dối mang tính ép buộc, thế nhưng hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng nó không nên bị nhầm lẫn với nghiện nói dối.

Nghiện nói dối là thói quen của việc nói dối về bất kỳ việc gì một cách mất kiểm soát, dù việc đó lớn hay nhỏ. Cả những người mắc bệnh lý nói dối và những người nghiện nói dối có thể nói dối theo thói quen vì một quá khứ bị lạm dụng hoặc do tổn thương cá nhân khác, nhưng cả hai đều có thể nói dối chẳng vì lý do nào cả! Thực sự thì những người nghiện nói dối có thể tiếp tục nói dối, kể cả sau khi bị phát hiện khi đang nói dối.

Kể cả bạn là người rất thành thật, thì bạn cũng nên quan tâm đến họ

Một vài lời nói dối bệnh lý có thể cho thấy dấu hiệu của sự rối loạn cảm xúc.^[2] Một ví dụ của trường hợp này là một người bị lạm dụng sẽ nói dối để tránh bị lạm dụng nhiều hơn. Nhưng đôi khi những người mắc bệnh nói dối không thành thật vì những lý do rất khác nhau.

Một vài nghiên cứu cho thấy rằng bệnh lý nói dối có liên quan đến một mẫu thần kinh cụ thể liên quan đến sự thiếu hụt trí nhớ nhỏ cũng như thuỳ trán bị hỏng, điều này có thể ảnh hưởng một cách tiêu cực đến cách một người đánh giá thông tin. Vậy nên dù nói chuyện với một người mắc bệnh nói dối có thể mệt mỏi và phiền phức, nhưng thật hữu ích để nhận ra liệu có gì đó không ổn về tinh thần đối với một người, hay liệu họ chỉ đơn giản nói dối quá thường xuyên nên không còn nhận ra sự thật nữa. 

Bất kỳ ai cũng có thể chỉ ra người mắc bệnh nói dối

Nếu bạn đang cố xác định xem ai đó bạn biết có phải một người mắc bệnh nói dối hay không, thì sau đây là một vài đặc điểm để bạn chú ý đến:

• Lời nói dối trau chuốt. Trước lúc tôi nói thì thật mệt mỏi để tìm ra đâu là sự thật và đâu là dối trá, phần lớn đó là vì mức độ trau chuốt của những lời nói dối này. Thường thì người mắc bệnh nói dối sẽ xen lẫn sự thật khi nói dối.
• Lời nói dối làm họ trông có vẻ tốt, hoặc thậm chí giống như nạn nhân. Nếu một người mắc bệnh nói dối kể cho bạn nghe một câu chuyện liên quan đến nhiều người, thì họ thường giống như người hùng vậy, hoặc như thể họ đang bị đối xử không công bằng hoặc không xứng đáng bị như vậy. Điều này có thể là do sự tự ti. Một phần lý do người mắc bệnh nói dối hay nói dối vì họ cảm thấy họ xứng đáng được chú ý.^[3] Họ sẽ làm mọi thứ cần thiết để được chú ý tới. Cũng vì lý do này, họ sẽ trở nên phòng thủ nếu bị vạch trần và sẽ đổ lỗi cho người khác.
• Lời nói dối không phải nguyên gốc. Đôi khi, người mắc bệnh nói dối kể lại câu chuyện của người khác nhưng thay đổi lời kể để nghe có vẻ như nó đã xảy ra với họ! Nếu một câu chuyện nghe có vẻ quen thuộc, thì bạn nên chú ý nó. Có vẻ là bạn thực sự đã nghe nó trước đây rồi. 
• Người nói dối tránh những câu hỏi có thể làm họ bị vạch trần. Khi một người mắc bệnh nói dối đối diện với những câu hỏi, họ thường tránh chúng bằng mọi giá. Họ thao túng và thậm chí thuyết phục bạn rằng họ đã trả lời câu hỏi của bạn rồi. Họ cũng có thể lẩn tránh hoàn toàn bằng cách giả vờ bị xúc phạm bởi câu hỏi. Người nói dối cũng sẽ thao túng bạn bằng mọi cách cần thiết để luôn đi trước bạn.
• Họ cố gắng bù lại bằng việc nhìn vào mắt người đối thoại. ​​​​​​​Trong khi hầu hết những người nói dối sẽ tránh nhìn vào mắt người khác, người mắc bệnh nói dối sẽ tìm cách duy trì việc này để trông có vẻ thuyết phục hơn. Đôi khi, con ngươi của người mắc bệnh nói dối sẽ giãn nở khi họ nói dối.
• Họ có vẻ quá thoải mái. Thường thì khi ai đó nói dối, họ có thể bồn chồn và lo lắng. Nhưng khi người mắc bệnh nói dối nói chuyện, kể cả khi nhắc lại câu chuyện của ai đó mà bạn đã nghe trước đó trong ngày, họ có vẻ thoải mái và không hề lo lắng về việc bị vạch trần.
• Giọng nói họ thay đổi và nụ cười không chân thành. Tuỳ vào mỗi người, giọng nói của người mắc bệnh nói dối có thể trở nên cao hơn hoặc trầm hơn khi họ không thành thật. Họ cũng có thể quá khát nước và cần đến nước khi nói dối, vì áp lực của việc nói dối khiến adrenaline tạo áp lực lên dây thanh âm. Người mắc bệnh nói dối cũng cười theo cách khác với người thành thật. Khi ai đó thật sự vui vẻ, họ cười với toàn bộ khuôn mặt; mắt họ nhăn lại và khoé miệng kéo giãn. Nhưng một người nói dối chỉ cười bằng miệng thôi.
• Họ có thể có một quá khứ với những thói quen có vấn đề khác. Một quá khứ lạm dụng chất gây nghiện, rối loạn ăn uống, giận dữ, v.v... có thể là dấu hiệu chỉ ra rằng một người có khả năng trở thành người mắc bệnh nói dối.
• Họ bị hoang tưởng. Những người mắc bệnh nói dối sống trong thế giới của riêng họ. Họ tin rằng phần lớn lời nói dối của họ đều đúng và có xu hướng phóng đại tầm quan trọng của những sự kiện đơn giản.
• Họ không giỏi trong các mối quan hệ. Không ngạc nhiên, người mắc bệnh nói dối có các mối quan hệ không ổn định, cả về tình cảm lẫn công việc. Thường thì người mắc bệnh nói dối cũng xa lánh gia đình họ.
• Họ hay nhảy việc. Người mắc bệnh nói dối thường có resume rất dài. Công việc của họ thường ngắn hạn vì họ có xu hướng phá vỡ mối quan hệ với sếp và đồng nghiệp.

Cư xử đúng cách với người mắc bệnh nói dối sẽ tốt hơn cho bạn

Một khi bạn đã xác định được ai đó trong cuộc sống của bạn là một người mắc bệnh nói dối, thì có lẽ bạn sẽ muốn đối chất với họ. Biết cách làm việc này một cách hợp lý sẽ rất quan trọng để tránh mọi vấn đề sau này phát sinh.

1. Đầu tiên, hãy thông cảm hết sức có thể. Dù có thể rất mệt mỏi khi đối diện với một người nói dối không ngừng, nhưng hãy cố nhớ rằng có thể có lý do nào đó. Hơn nữa, họ tin vào những gì họ đang nói, nên chắc chắn sẽ có phản ứng tiêu cực nếu bạn đối chất với họ.
2. Nếu bạn và người nói dối là bạn bè, hãy nhắc họ nhớ bạn quan tâm họ nhiều như thế nào. Giúp họ tập nói thật từng chút một và nhắc họ nhớ rằng bạn luôn sẵn sàng giúp đỡ họ.^[4]
3. Bạn có thể muốn gợi ý về liệu pháp tâm lý, nhưng họ sẽ trở nên cực kỳ phòng vệ. Nói với ai đó rằng có lẽ họ cần sự giúp đỡ xuất phát từ tình thương nhưng cũng có thể làm tổn thương họ. Sẽ thật thông minh khi nói về những bất an của chính bạn và chia sẻ cách bạn tìm thấy sự giúp đỡ qua việc nói chuyện với mọi người trong quá khứ.
4. Nói với họ rằng bạn không xứng đáng bị nói dối. Hãy tử tế nhưng cứng rắn khi nhắc họ nhớ rằng bạn thấy không được tôn trọng và tổn thương khi bị nói dối.
5. Xác định xem liệu người đó có quá độc hại để giữ mối quan hệ trong cuộc đời bạn không.^[5] Có lẽ bạn sẽ thấy thật tồi tệ khi gạt ai đó ra khỏi cuộc đời mình, nhưng đôi khi điều đó là cần thiết. Người mắc bệnh nói dối có thể vượt qua thói quen nói dối của họ, nhưng đó sẽ là một đoạn đường dài. Bạn không cần phải thấy tội lỗi nếu bạn quyết định rằng mình không sẵn sàng để đợi họ. 

Nguồn ảnh bìa: stocksnap.io từ stocksnap.io

Tài liệu tham khảo