Một số người thích uống nó lúc nóng, số khác lại thích uống lạnh, nhưng các nền văn hóa trên toàn thế giới đều nhất trí rằng: trà đen là một thức uống tuyệt vời. Từ những nghi lễ trà ở Trung Quốc đến những bữa tiệc trà tại nước Anh, loại thức uống này đã định hình nên cách sống của con người qua hàng thế kỉ. Mặc dù trà đen có thể trông khá tầm thường khiêm tốn khi nó được ngâm trong tách của bạn, nhưng nó lại có một quá khứ được nhiều người nhớ đến và sở hữu một danh sách đầy ấn tượng các lợi ích đối với sức khỏe.

Trà đen có một quá khứ phong phú

Trà đen và trà xanh thực ra đều được làm từ cùng các loài cây có tên khoa học là Camellia sinensis assamica và Camellia sinensis sinensis.^[1] Song do được chế biến khác nhau nên trà đen và trà xanh có màu sắc và hương vị riêng biệt.

Người Trung Quốc đã dùng trà xanh và trà Ô long suốt hàng ngàn năm, nhưng trà đen mới chỉ xuất hiện vào những năm 1730 mà thôi. Sau khi một xưởng sản xuất trà xanh bị đình trệ hoạt động, các lá trà xanh đã bắt đầu bị oxi hóa^[2]. Quá trình oxi hóa làm nên hương vị và màu sắc đặc trưng của trà đen, và sự cố ấy đã tạo ra một trong những thức uống phổ biến nhất trên toàn thế giới.

Việc giao thương buôn bán trà đã đem lại bộn tiền vào những năm 1700, nhưng trà xanh lại không giữ được chất lượng tốt trong quá trình vận chuyển như trà đen. Đó là lí do tại sao văn hóa trà của nước Anh hầu hết đều xoay quanh trà đen, trong khi truyền thống phương Đông lại ưa chuộng trà xanh hơn.

Sự thèm khát mãnh liệt vô độ của người phương Tây đối với trà đã khiến các thương nhân đưa cây trà và hạt giống trà từ Trung Quốc đến các nước khác để có thể bắt đầu trồng trọt chúng. Trong số đó, Ấn Độ là một trong những nơi được biết đến nhiều nhất, và trà đã trở thành một trong những mặt hàng chủ yếu được nhập khẩu từ Công ty Đông Ấn thuộc Anh (British East India Company).^[3]

Có lẽ bạn đã uống trà đen trước đây rồi, nhưng có thể là bạn không nhận ra nó thôi

Trà đá, "trà mặt trời" (sun tea - loại trà dùng nhiệt của ánh sáng mặt trời để pha), trà Earl Grey, trà Ceylon và loại trà dùng trong bữa sáng của người Anh (English breakfast) đều là những biến thể của trà đen. Trà đen có thể được uống nóng, uống lạnh, vị ngọt, và không ngọt. Người ta thường thêm vào đó những thành phần khác như sữa, đường, chanh, hoặc mật ong.^[4]   

Tất cả các biến thể của trà đen đều có hương vị khác nhau, và "gu" uống trà có thể làm nên nét đặc trưng cho mỗi vùng miền. Chẳng hạn như miền Nam nước Mĩ nổi tiếng với loại trà đá ngọt. Người Anh thường dùng trà nóng và bánh ngọt cho bữa xế. Ở Thổ Nhĩ Kì, trà đen được uống nóng trong những chiếc ly nhỏ, và bạn có thể cho thêm những viên đường để tạo vị ngọt tùy thích.

Nhiều loại trà đen được đặt tên theo nơi chúng bắt nguồn. Chẳng hạn như trà Ceylon xuất xứ từ Sri Lanka, và trà Darjeeling có nguồn gốc từ Ấn Độ. Nhiều tên gọi khác, ví dụ như "trà mặt trời", dùng để chỉ cách thức mà loại đồ uống đó được pha chế.^[5]

Trà đen so với Trà xanh

Đứng trước hai loại biến thể thuộc hàng phổ biến nhất của trà này, có thể bạn sẽ băn khoăn tự hỏi đâu là điểm khác biệt giữa trà đen và trà xanh. Như đã đề cập ở trên, trà xanh được làm từ lá trà chưa bị oxi hóa, trong khi trà đen thì đã bị oxi hóa hoàn toàn rồi. Lá trà xanh có màu xanh lục sẫm, và khi được pha ra, chúng sẽ cho loại nước trà màu lục sáng hoặc vàng.

Quá trình oxi hóa tạo ra màu đen cho lá trà đen. Khi chúng được pha ra, nước trà sẽ có màu đỏ nâu thẫm. Đó là lí do mà trà đen thường được gọi là "trà đỏ" tại Trung Quốc. Trà xanh có vị thanh nhẹ, trong khi trà đen thường có vị nồng đậm hơn.

Hương vị cũng có thể thay đổi tùy theo cách chế biến lá trà. Một vài loại trà đen và trà xanh hảo hạng nhất đều là những loại lá rời (không đóng trong túi), tạo ra vị ngon hơn so với kiểu trà túi lọc. Matcha, loại trà được làm từ bột của lá trà, cũng là một dạng rất tốt.^[6] Thường thì matcha được làm từ lá trà xanh, nhưng người ta cũng có thể làm ra matcha đen như thường.

Trà túi lọc là một phát minh tình cờ và về sau đã trở nên thông dụng đối với những người bận rộn, nhưng nếu bạn là một người mê uống trà, thì bạn rất nên xem xét tới chất lượng của các lá trà được đóng gói theo cách đó.^[7] Thường thì chúng đã bị cắt nhỏ ra rồi và có xu hướng kém chất lượng hơn so với những dạng lá rời.

Trà đen chứa khoảng 25-48 mg chất cafein trong mỗi tách tám ounce (khoảng 227 gram), so với 25-29 mg cafein trong mỗi tách trà xanh.^[8] Tùy theo chất lượng của lá trà và phương pháp chế biến, trà đen và trà xanh có thể chứa lượng cafein xấp xỉ tương đương nhau, nhưng bạn thường sẽ có cảm giác được kích thích nhiều hơn khi uống trà đen. Các loại trà này đều chứa ít cafein hơn nhiều so với cà phê, vì cà phê có khoảng 95-165 mg cafein trong mỗi tách.

5 Lợi ích đáng kinh ngạc của việc uống Trà Đen đối với sức khỏe

1. Trà đen rất giàu các chất chống oxi hóa như các polyphenol, catechin, thearubigin, và theaflavin. Các chất chống oxi hóa có thể làm giảm đau ốm và các dấu hiệu của sự lão hóa, bằng cách ngăn chặn những tổn thương của DNA.^[9] Cũng chính những chất chống oxi hóa này có thể làm giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư nhất định.^[10]

2. Trà đen sẽ giúp bạn tỉnh cả người. Trà đen có chứa cafein và theophylline, cả hai chất đều có tác dụng gây kích thích nhẹ.^[11] Một số nguồn tin còn cho rằng việc dùng trà đen có thể ngăn ngừa bệnh loãng xương và tiểu đường type II, nhưng sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu nữa để xác nhận những tuyên bố này.^[12]

3. Trà đen tốt cho răng của bạn. Miễn là bạn đừng nạp vào mình một li trà ngọt có đường, thì bạn sẽ cải thiện được sức khỏe răng miệng khi uống trà đen. Trà đen ngăn sự tích lũy của mảng bám trên răng, và giết chết các vi khuẩn gây ra lỗ sâu răng.^[13]

4. Trà đen hỗ trợ tuyệt vời cho sức khỏe tim mạch. Việc uống trà đen có thể giúp bạn phòng ngừa chứng đau đầu, hạ cholesterol, và làm giảm nhẹ tình trạng tăng huyết áp.^[14] Việc uống trà đen đều đặn cũng được biết đến là có tác dụng ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch (sự tắc nghẽn của các động mạch).

5. Trà đen hỗ trợ cho sức khỏe đường tiêu hóa của bạn. Thật đáng ngạc nhiên là trà đen cũng có thể thể có tác dụng làm dịu êm hệ tiêu hóa.^[15] Chất tannin trong trà đen làm nó trở thành một loại đồ uống có giá trị trong việc chữa bệnh tiêu chảy và các vấn đề khác của hệ tiêu hóa.

Con người đã sử dụng thân và lá trà đen cho mục đích y học suốt nhiều thế hệ nay rồi. Cùng với việc có thêm nhiều nghiên cứu nữa về trà đen được công bố, chúng ta thậm chí sẽ còn biết thêm được nhiều hơn về những ích lợi tiềm năng của trà đen.

Làm thế nào để tự pha cho mình một tách trà đen ngon tuyệt

Giờ đây khi bạn đã biết chút ít về lịch sử của trà đen và những lợi ích mà nó có thể mang lại cho sức khỏe, thì có lẽ bạn đang rất háo hức muốn có ngay một tách rồi. Có rất nhiều cách để chế biến trà đen, nhưng cách pha để uống nóng là một trong những phương pháp phổ biến nhất.

Chất lượng của các nguyên liệu là vấn đề quan trọng

Bởi vì nguyên liệu cơ bản của trà là nước, nên bạn cần đảm bảo là mình sẽ dùng loại nước tốt để pha trà. Một vài loại nước máy từ vòi sẽ có mùi vị clo hăng nồng, làm ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm trà mà bạn pha ra. Hãy chọn nước lọc nếu bạn có thể.

Có nhiều hạng lá trà khác nhau. Loại trà rẻ nhất và có chất lượng thấp nhất được đóng gói trong những túi nhỏ hình chữ nhật hoặc hình tròn dẹt, có chứa lá trà đã được cắt nhỏ, giống như hình dưới đây.

Mặc dù bạn vẫn có thể làm ra một tách trà "uống được" từ những túi như thế này, nhưng nó sẽ có chất lượng vào hạng "đắng đến nghẹn cổ" mà bạn ít khi thấy ở những loại trà cao cấp hơn.

Nếu bạn đang dùng trà túi lọc thì hãy chọn loại có lá rời bên trong túi thay vì lá trà đã cắt vụn. Túi trà dạng hình kim tự tháp sẽ giúp lá trà dễ ngập vào nước hơn và "tan ra" tốt hơn.

Loại trà lá rời mà bạn cho vào ấm trà hoặc đồ pha trà (infuser) sẽ tạo ra loại nước trà ngon hơn hầu hết các loại trà túi lọc. Khi bạn mua trà lá rời thì đó gần như luôn là loại có chất lượng cao hơn. Đồ pha trà sẽ cho phép nước chảy tự do quanh các là trà để chiết ra được những hương vị thanh nhã nhất.

Khi nói đến một tách trà ngon, thì việc canh thời gian sẽ quyết định tất cả

Ngày nay nhiều người thường đun nước quá nóng để pha trà, nhưng việc đó là không cần thiết. Hãy đun nước tới mức gần sôi thôi. Sau đó hãy cho vào một thìa cà phê lá trà hoặc một túi trà lọc, và ngâm nó trong 1-2 phút. Việc ngâm lá trà lâu hơn sẽ làm nước trà bị đắng và không ngon.

Hãy thưởng thức loại thức uống thanh tịnh và tươi mát này

Sau khi bỏ phần bã lá đi là bạn có thể thưởng trà được rồi. Một số người thích cho thêm ít chất ngọt vào tách trà của mình, nhưng đó là tùy ý thích cá nhân thôi. Dù nước trà sẽ có vẻ "hay hay" khi được thêm mật ong hay chanh, nhưng trà đen cũng có thể được thưởng thức mà không cần cho thêm gì vào cả.

Trà đen là một thức uống hoàn hảo giúp bạn sảng khoái suốt một ngày bận rộn, nhưng bạn cũng có thể dùng nó trong bữa ăn chính hoặc bữa ăn phụ giữa buổi chiều. Tính đa dụng cùng với hàng loạt ích lợi mà nó mang lại cho sức khỏe, cũng như sức ảnh hưởng của nó đối với các nền văn hóa trên toàn thế giới là những yếu tố biến trà đen trở thành một sự lựa chọn tuyệt vời mà bạn nên thêm vào cho căn bếp của mình.

Tài liệu tham khảo