Khi được hỏi về việc ông sẽ sử dụng thời gian như thế nào nếu được cho một giờ đồng hồ để giải quyết một vấn đề hóc búa, Einstein đã nói rằng ông sẽ dành 55 phút để xác định vấn đề cũng như các phương án thay thế, và dùng 5 phút để giải quyết nó.
Có lẽ bạn đã từng sử dụng một phát minh tiện lợi được gọi là "tấm bọc cốc cà phê" (coffee sleeve) nếu từng ghé thăm một tiệm bán cà phê. Những tấm cách nhiệt đó giúp ta có thể cầm được cốc cà phê cực nóng. Jay Sorensen là người đã phát minh ra tấm bọc này. Ông nảy ra ý tưởng đó trong lúc đang lái xe hơi chở con gái của mình đi học, khi đó ông làm đổ một cốc cà phê vào lòng mình vì cà phê nóng đến mức không thể cầm được.
Chúng ta thường nghĩ rằng những ý tưởng đổi mới ắt phải độc đáo, mới mẻ, và là một phút sáng tạo lóe lên bất ngờ. Nhưng niềm tin này lại là một trở ngại thực sự đối với sự sáng tạo.
Jay Sorensen không tạo ra tấm bọc cốc cà phê vì ông có chủ định đổi mới. Mà vì ông cần phải giải quyết một vấn đề.
Chỉ cần bạn để ý đến chúng thì ở nơi nào cũng có những vấn đề cả. Nhiều phát minh vĩ đại bắt nguồn từ những vấn đề thường ngày mà mọi người gặp phải.
Khi trời mưa mà bạn lại không muốn mang đôi ủng đi mưa cồng kềnh thô kệch, nhưng bạn cũng không muốn chân mình bị ướt? Đã có loại giày Dry Steppers (Những Bước Chân Khô Ráo). Bạn muốn mang theo một chai nước đến nơi làm việc, nhưng hình dáng của những chiếc chai bình thường lại không phù hợp với chiếc cặp của bạn? Có ai đó đã nảy ra ý tưởng về những chiếc chai có hình dáng như xấp giấy viết thư.
Những phát kiến đích thực sẽ đến khi bạn để ý tới các vấn đề và tạo ra các giải pháp. Các vấn đề sẽ kích thích bạn phải thực sự suy nghĩ về những thứ có thể được cải tiến hơn. Việc quan sát các vấn đề là một bước khởi đầu tốt.
Các cấp độ khác nhau của vấn đề
Có nhiều dạng vấn đề khác nhau. Một số dạng dễ kích thích tạo ra những ý tưởng đổi mới hơn, còn một số khác thì khó hơn. Việc tìm ra dạng của vấn đề mà bạn đã nhận diện được sẽ giúp bạn biết được mình cần nỗ lực như thế nào để tạo ra những ý tưởng mới.
Dạng 1: Những vấn đề đã có sẵn những giải pháp tốt
Độ Khó: ★★★
Một số vấn đề đã có sẵn các giải pháp tốt rồi. Ví dụ như trong khí hậu nóng ẩm, mọi người đã quen dùng quạt và máy điều hòa không khí. Sẽ cần một sự đột phá vượt bậc để nghĩ ra một giải pháp vượt trội hơn so với những thứ đã có sẵn như vậy.
Do đó một phát minh mới toanh để giải quyết tình trạng khí hậu nóng sẽ là một sự đổi mới khó thực hiện được. Không tồn tại một nhu cầu rõ ràng cần có một giải pháp mới.
Dạng 2: Những vấn đề đã tồn tại lâu mà chưa tìm được giải pháp
Độ Khó: ★★
Một tình huống ở mức vừa phải hơn, là khi một vấn đề đã tồn tại từ lâu mà chưa có giải pháp nào xuất hiện cả.
Những vấn đề ở mức độ trung gian như vậy thường rất khó để giải quyết vì tính phức tạp hoặc quy mô của chúng. Chẳng hạn như tình trạng đói nghèo là một vấn đề quá lớn, và tất cả mọi người đều biết điều đó. Nhưng chưa có ai "khắc phục" được nó cả, có thể là vì nó khó giải quyết và có sự hạn chế về những nguồn lực cần dùng để khắc phục nó.
Khi mọi việc đều có thể xảy ra thì sẽ khó biết được khi nào và làm thế nào để bắt đầu hành động. Nhưng tình thế này cũng có thể mang tính tích cực. Đối với những vấn đề ở mức độ trung gian, bạn không bị giới hạn gì cả, và do đó bạn được tự do thử những ý tưởng sáng tạo. Hãy xem đó như một nguồn cảm hứng. Có thể bạn không có những nguồn lực để áp dụng giải pháp của bạn ngay lúc này, nhưng đừng để điều đó kìm hãm mình lại. Hãy nghĩ đến một giải pháp và hãy thử thực hiện nó khi thời điểm đã chín muồi.
Dạng 3: Những vấn đề đã có sẵn những giải pháp chưa hoàn thiện
Độ Khó: ★
Cuối cùng là có những sự đổi mới dễ thực hiện. Chúng bao gồm các vấn đề đã có sẵn giải pháp rồi, nhưng các giải pháp đó còn thiếu sót. Bạn có thể dùng những thứ đã có sẵn và cải tiến chúng. Ví dụ như điện thoại thông minh là sự cải tiến về nhiều mặt của điện thoại di động thông thường; nó bổ sung thêm nhiều chức năng mới vào một công nghệ cũ.
Mặc dù bạn có thể sẽ cảm thấy có hứng thú để giải quyết một vấn đề với độ khó 3 sao, nhưng có lẽ bạn nên cố gắng bắt đầu sự đổi mới của mình với một vấn đề 1 sao hay 2 sao trước thì hơn.
Hãy bắt đầu bằng một vấn đề vừa tầm với bạn
Có hàng đống vấn đề quanh ta hiện nay, trong mọi lĩnh vực của cuộc sống mà ta có thể nhận thức được. Hãy tìm đến một vấn đề nằm trong lĩnh vực chuyên môn của chính bạn - khi đó bạn có thể thực hiện xuất sắc bằng cách sử dụng những kiến thức và kỹ năng của mình. Bằng cách thu hẹp phạm vi vấn đề, bạn cũng sẽ không bị phân tâm bởi những vấn đề mà mình không thể kiểm soát được.
Trong lĩnh vực công việc của chính mình, bạn sẽ thấy các vấn đề luôn xuất hiện lặp đi lặp lại. Hãy tìm ra một vấn đề làm bạn bận tâm, và hãy đào sâu tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ của nó. Hãy tự hỏi mình rằng tại sao điều đó cứ xảy ra mãi? Phải chăng có nhiều tầng nguyên nhân? Việc hiểu rõ vấn đề một cách sâu sắc sẽ giúp bạn nghĩ ra nhiều cách tiếp cận tốt hơn cho nó.
Một khi bạn đã xác định được các nguyên nhân, hãy chuyển sang các giải pháp.
Trước hết, liệu đã có bất kỳ một giải pháp nào có sẵn hay chưa? Nếu có thì tại sao chúng lại không hiệu quả? Có thể chúng không thực sự giải quyết được nguyên nhân gốc rễ, hoặc chỉ giải quyết một vài trong số đó. Hãy xem xét việc bạn có thể cải tiến các giải pháp có sẵn như thế nào. Nếu việc cải tiến giải pháp có sẵn là khả thi thì việc đó có thể sẽ dễ thực hiện hơn là tạo ra thứ gì đó mới toanh.
Nếu chưa có sẵn giải pháp nào thì hãy bắt đầu động não nghĩ ra các giải pháp mới. Trong trường hợp này có thể sẽ khó khắc phục được vấn đề một cách triệt để. Do đó thay vì đặt mục tiêu khắc phục nguyên nhân gốc rễ ngay lập tức, hãy cố gắng nhắm tới từng tầng nguyên nhân một. Kiểu tiếp cận từng phần như vậy có thể giúp bạn dần tiến đến một giải pháp hoàn thiện.
Đừng nghĩ đến những ý tưởng mới nữa, hãy tìm ra các vấn đề
Đừng tìm kiếm một ý tưởng vĩ đại. Hãy tìm một vấn đề hay. Hãy quan sát những rắc rối mà bạn gặp phải trong cuộc sống hằng ngày.
Chính bằng cách giải quyết các vấn đề này mà bạn có thể tạo ra sự tác động tích cực nhất cho thế giới đấy.