Là con người, chúng ta thường vận hành theo chế độ nhận thức tự động. Chúng ta hiếm khi dừng lại và tự phản ánh về cách chúng ta diễn giải thông tin và tạo ra các mô hình tinh thần để tái tạo nhận thức về thực tế.
Nhưng khi các mô hình tinh thần của chúng ta không phù hợp với thực tế, thì chúng ta chỉ cần bỏ qua thực tế và hoạt động suốt cả ngày với các giả định ngầm. Đây là những lựa chọn trong vô thức. Các mô hình tinh thần cho phép chúng ta đối phó với thực tế một cách đơn giản, nhưng chúng ta sẽ thất bại trong việc đối đầu với thực tế khi nó khác với mô hình tinh thần của mình. Về cơ bản, chúng ta đã vô tình tạo ra một cơ chế mặc định được xây dựng sẵn. [1]
Vậy chúng ta có thể làm gì?
Trước tiên chúng ta phải dành thời gian để tự phản ánh về các kỹ năng tư duy phản biện. Việc đơn thuần hiểu được cách bạn diễn giải và nhận thức thông tin khác với mọi người là bước đi lớn đầu tiên. Để thực sự nâng cấp các kỹ năng tư duy phản biện của bạn, bạn phải kiểm tra xem những suy nghĩ đó nảy sinh trong đầu bạn như thế nào và cách chúng có được.
Tư duy phản biện là việc tự hỏi làm thế nào bạn đưa ra các lựa chọn. Chúng ta có thể chọn tin vào những gì chúng ta nghe hoặc nhìn thấy; tuy nhiên, tại sao chúng ta chọn để tin vào thứ chúng ta nghe hoặc nhìn thấy?
Là một thành viên của Đội Đỏ trong Quân đội Hoa Kỳ, tôi sẽ giải thích cách tôi nâng cấp các kỹ năng tư duy phản biện của mình bằng cách sử dụng Vòng lặp OODA của Đại tá John Boyd làm nền tảng cho tư duy phản biện. Sau đó, tôi sẽ trình bày các biện pháp thiết thực để nâng cấp các kỹ năng tư duy phản biện của bạn để có trí tuệ sắc bén hơn bằng cách sử dụng các công cụ và kỹ thuật từ Đại học Quân sự và Văn hóa nước ngoài (UFMCS), Trung tâm ứng dụng tư duy phản biện (còn gọi là trường Đội Đỏ) và Cẩm nang ứng dụng tư duy phản biện (còn được gọi là Cẩm nang Đội Đỏ).[2]
Tư duy phản biện có thể được giải thích theo một số cách. Hãy cùng xem qua một vài định nghĩa:
- “Tư duy phản biện là một quá trình, mục tiêu của nó là đưa ra quyết định hợp lý về những gì nên tin và những gì nên làm.” – Robert Enis
- “Tư duy phản biện nghĩa là phát triển một thế giới quan tốt hơn bao giờ hết và sử dụng hiệu quả trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Bản chất của tư duy phản biện là đặt câu hỏi và tranh luận một cách logic.” – Gary Jason
- “Tư duy phản biện là tìm kiếm các giả định ẩn, nhận thấy các khía cạnh khác nhau, làm sáng tỏ các thành phần khác nhau và đánh giá những gì là quan trọng nhất. Nó ngụ ý đến việc điều tra có ý thức, có chủ đích, và đặc biệt nó ngụ ý việc chấp nhận một trạng thái hoài nghi của tâm trí.” – Sylvan Barnet and Hugo Bedau
Đối với tôi, tư duy phản biện là:
“Tư duy phản biện là quan sát thế giới với một tư duy cởi mở và hoài nghi với mục tiêu khám phá tất cả các lựa chọn thay thế một cách khách quan (càng nhiều càng tốt). Đó là khả năng của chúng ta để định hướng các mô hình tinh thần để nhìn nhận thực tế thông qua một lăng kính vô cảm nhằm tìm kiếm sự thật bằng cách đặt câu hỏi về các giả định của riêng mình và giải mã các lập luận một cách logic. Đó là khả năng của chúng ta để xác định những khoảng trống và khám phá những gì còn thiếu để cải thiện chất lượng quyết định của chúng ta. Cuối cùng, đó là khả năng của chúng ta để làm sáng tỏ các chuỗi thông tin quan trọng khác nhau thông qua một luồng phản hồi liên tục để chúng ta liên tục tạo ra và phá hủy các mô hình tinh thần mới cho phép chúng ta hành động gần hơn với thực tế.” – Dr. Jamie Schwandt
Tôi sử dụng Vòng lặp OODA của John Boyd làm nền tảng cho tư duy phản biện. Nó tương tự như Trí tuệ bầy đàn (Swarm Intelligence), nơi chúng ta sử dụng các quy tắc đơn giản để cho phép trí tuệ tập thể xuất hiện. Các quy tắc đơn giản là Quan sát (Observe), Định hướng (Orient), Quyết định (Decide) và Hành động (Act).
Vòng lặp OODA là một quá trình ra quyết định và phản hồi tốc độ cao gồm bốn giai đoạn: Quan sát, Định hướng, Quyết định và Hành động.[3] Vòng lặp OODA là một vòng phản hồi liên tục, trong đó mục tiêu là đi qua vòng lặp nhanh hơn đối thủ của bạn.
Tôi sử dụng các quy tắc đơn giản có trong Vòng lặp OODA để hỗ trợ tôi tăng tốc khả năng tư duy phản biện và sáng tạo. Tuy nhiên, đừng nhầm lẫn giữa “đơn giản” với “đơn thuần” vì Vòng lặp OODA sử dụng các quy tắc đơn giản trong một hệ thống phức tạp (chính xác thì Vòng lặp OODA là như vậy).
Chìa khóa của vòng lặp là phản hồi. Vòng lặp OODA tương tự như Vòng lặp kép (Double-Loop Learning), trong đó mục tiêu là sửa đổi việc ra quyết định nhờ vào kinh nghiệm mới.
Vòng lặp kép là quá trình vòng lặp đầu tiên sử dụng các mục tiêu hoặc quy tắc ra quyết định, vòng lặp thứ hai cho phép sự sửa đổi… do đó được gọi là vòng lặp kép. [4]
Chris Argyris viết về Vòng lặp kép trong Dạy Người thông minh Cách học tập,
“Một bộ điều nhiệt sẽ tự động bật chế độ nhiệt bất cứ khi nào nhiệt độ trong phòng giảm xuống dưới 68 độ F là một ví dụ điển hình cho vòng lặp đơn. Một bộ điều nhiệt có thể hỏi tại sao tôi lại đặt ở mức 68 độ? và sau đó khám phá liệu một số mức nhiệt độ khác có thể đạt được hiệu quả kinh tế hơn hay không với mục tiêu sưởi ấm căn phòng sẽ được áp dụng trong vòng lặp kép."
Hướng dẫn bao quát ứng dụng Vòng lặp OODA như sau:
Tôi sẽ nói về vấn đề này nhiều hơn trong Hướng dẫn thực hiện: Các công cụ để ứng dụng Vòng lặp OODA của Nhà phản biện bên dưới.
Đó là về việc tìm kiếm sự thật. Ở đây chúng ta nên tìm cách tuân theo một khái niệm được giới thiệu bởi Immanuel Kant như một cách đánh giá các động lực cho hành động - được gọi là Mệnh lệnh Tuyệt đối (Categorical Imperative). Kant định nghĩa một Mệnh lệnh Tuyệt đối là một yêu cầu tuyệt đối hoặc vô điều kiện phải được tuân theo trong mọi hoàn cảnh và được chứng minh là sự kết thúc trong chính nó. Ví dụ, “Hành động chỉ dựa trên câu châm ngôn mà theo đó bạn có thể làm theo, đồng thời có thể trở thành luật phổ quát.” Để biết thêm thông tin, hãy truy cập Mệnh lệnh Tuyệt đối.
Hãy tưởng tượng bạn có thể loại bỏ bản thể khỏi cơ thể và nhìn nhận một cách khách quan cách bạn đưa ra quyết định. Nó giống như kéo tâm trí ra khỏi cơ thể của bạn.
Điều này về cơ bản là giải quyết vấn đề bằng cách làm việc ngược. Một ví dụ đơn giản của phương pháp này là làm ngược lại để giải một bài toán.
Ví dụ: Hãy giải bài toán sau: “Tôi nghĩ về một số và cộng với 3, nhân kết quả với 2, trừ đi 4 và chia cho 7. Kết quả là 2. Số đầu tiên tôi nghĩ đến là gì?" Để giải, hãy đọc bài toán ngược lại. Bắt đầu với: 2 x 7 = 14. Sau đó là 14 + 4 = 18. Từ đó lấy 18/2 = 9. Sau đó lấy 9 - 3 = 6. Cuối cùng, số ban đầu bạn nghĩ đến đầu tiên là 6.
Hơn nữa, Lý luận ngược có thể được nhìn nhận qua lăng kính diễn dịch. Tôi thích diễn dịch hơn quy nạp và đây là lý do tại sao:
Một ví dụ về Lý luận quy nạp: con quạ này màu đen, con quạ đó màu đen, tất cả con quạ đều màu đen.
Lý luận diễn dịch: Tất cả các con quạ đều màu đen, con quạ đó màu đen, do đó nó có màu đen.
Chúng ta đưa ra các Lý luận diễn dịch từ các quy luật để xem điều gì sẽ xảy ra và sau đó thử nghiệm để xem dự đoán có đúng không. Hãy suy nghĩ về nó theo cách này… để kiểm tra xem đầu đốt có nóng không, trước tiên chúng ta phải chạm vào đầu đốt theo Lý luận quy nạp; tuy nhiên, nếu theo Lý luận diễn dịch, trước tiên chúng ta sẽ dự đoán đầu đốt sẽ nóng và sẽ nhận ra rằng không cần phải chạm vào nó.
Một lợi ích cuối cùng của Lý luận ngược là nó buộc tâm trí tuyến tính và logic của chúng ta phải nắm bắt những thứ mà chúng ta thường không nắm bắt được. Ví dụ, hãy đọc câu sau:
Sau khi đọc câu này, bạn sẽ nhận ra rằng cái cái bộ não không nhận ra được “cái” thứ hai.
Bây giờ đọc lại câu, lần này đọc ngược lại. Bạn có nhận thấy rằng bạn đã bỏ lỡ “cái” thứ hai không?
UFMCS sử dụng điều này như là ý tưởng quan trọng nhất để kích hoạt tư duy phản biện. Ví dụ, trước khi đưa ra một vấn đề, trước tiên chúng ta nên suy nghĩ độc lập và có suy tính, sau đó viết ra những suy nghĩ ấy (giúp chúng ta định hình và tinh chỉnh chúng), sau đó chia sẻ chúng một cách có kỷ luật. Điều này đưa chúng ta từ phân kỳ đến hội tụ.
Boyd đã mô tả một thí nghiệm suy nghĩ trong một bài thuyết trình được gọi là Trò chơi chiến lược của? và? Thông qua quá trình Diễn dịch phá hủy (phân tích và tách các khái niệm tinh thần thành các phần riêng biệt) và Quy nạp kiến tạo (sử dụng các yếu tố này để hình thành các khái niệm tinh thần mới), chúng ta có thể tạo ra một mô hình tinh thần mới phù hợp chặt chẽ với thực tế.
Phần 1 của câu hỏi:
“Hãy tưởng tượng rằng bạn đang ở trên dốc trượt tuyết với những người trượt tuyết khác. Bạn đang ở Florida trên một chiếc thuyền máy, thậm chí có thể kéo cả những người lướt ván. Hãy tưởng tượng rằng bạn đang đi xe đạp vào một ngày đẹp trời mùa xuân. Hãy tưởng tượng rằng bạn là một phụ huynh đưa con trai đến một cửa hàng bách hóa và bạn nhận thấy nó bị mê hoặc bởi những chiếc máy kéo đồ chơi hoặc xe tăng với những chiếc bánh xích sâu bướm.”
Phần 2:
“Bây giờ hãy tưởng tượng rằng bạn kéo ván trượt ra nhưng bạn vẫn đang ở trên dốc trượt tuyết. Cũng hãy tưởng tượng rằng bạn loại bỏ động cơ phía ngoài khỏi xuồng máy, và bạn không còn ở Florida nữa. Và từ xe đạp, bạn tháo tay lái ra và tháo rời phần còn lại của xe đạp. Cuối cùng, bạn tháo các xích cao su từ máy kéo đồ chơi hoặc xe tăng. Điều này chỉ để lại các mảnh riêng biệt sau: ván trượt, động cơ phía ngoài, tay lái và xích cao su.”
Bạn tưởng tượng xem thứ gì có thể được tạo ra bằng cách sử dụng các phần còn lại? Xe trượt tuyết
Bây giờ chúng ta hãy chú ý đến bốn quy tắc đơn giản trong Vòng lặp OODA.
Hãy nghĩ về cách chúng ta sử dụng các cảm biến và thu thập thông tin. Trong một tổ kiến, đây là nơi kiến tiết ra pheromone để báo hiệu cho con của chúng khi tìm thấy thức ăn.
Từ đây, chúng ta phát hiện các sự kiện trong môi trường và xác định sự thay đổi (hoặc sự thiếu thốn). Điều này cũng có thể được nhìn nhận là Định vị hoặc Nhận diện (chiến thuật tư duy bầy đàn hoặc trí tuệ nhân tạo).
Các bước:
- Tìm hiểu điều gì thực sự đang diễn ra;
- Quan sát trước và thu thập dữ liệu;
- Nhận diện điều bình thường và bất bình thường;
- Bắt đầu với một tâm trí trống rỗng và cởi mở;
- Hãy nhớ rằng không có gì lầm lẫn hơn những sự thật rõ ràng.
Các câu hỏi quan trọng:
- Chuyện gì đã xảy ra?
- Chúng ta đang được hỏi về điều gì?
- Chúng ta biết những gì?
Những công cụ chính:
- 6 từ. Điều này đơn giản là viết một cụm từ ngắn và chính xác tóm tắt suy nghĩ của bạn theo một số lượng từ định sẵn.
- Suy nghĩ-Viết-Chia sẻ (xem ở trên)
- Lối suy nghĩ từ ngoài vào (Outside in thinking)
- Các giả định chính đã có. Tất cả chúng ta đều bắt đầu với các giả định và điều cực kỳ quan trọng là chúng ta phải tự nhận thức được. Hiểu điều này sẽ cho phép chúng ta giải thích được logic của một lập luận và phơi bày logic bị lỗi. Nó cũng sẽ giúp chúng ta mô phỏng suy nghĩ về một vấn đề và khám phá các liên kết ẩn giữa các yếu tố. Hãy xem xét một số câu hỏi chính ở đây: 1) Bạn tự tin bao nhiêu với giả định này?; 2) Điều gì giải thích sự tự tin của bạn với giả định này?; 3) Điều gì phải tồn tại để giả định này có hiệu lực?; và 4) Nếu giả định này được chứng minh là sai, điều này có làm thay đổi dòng suy nghĩ của bạn về vấn đề đó không?
- Cấu trúc ngữ pháp phức tạp
Hãy nghĩ về một công trường xây dựng nơi diễn ra sự phá hủy (phân tích) và kiến tạo (tổng hợp).
John Boyd xác định định hướng là cách chúng ta tồn tại và phát triển trong một thế giới phức tạp và luôn thay đổi. Điều này cũng có thể được xác định là Hội tụ hoặc Thấu Hiểu.
Các bước:
- Xác định những thành kiến của bạn và biết chúng ảnh hưởng đến việc ra quyết định như thế nào.
- Nhận biết thế giới quan của bạn và cách nó định hình thế giới bạn nhìn thấy.
- Nhận biết nhiều quan điểm và không chỉ của riêng bạn.
- Đặt các cách quan sát mới chung bối cảnh với các cách quan sát cũ.
- Suy luận cẩn trọng. Tìm ra những điều người khác không thể.
- Xác định những gì là quan trọng (hãy nghĩ về Nguyên tắc Pareto).
- Tìm kiếm những gì KHÔNG ở ngay trước mặt bạn (xác định những gì còn thiếu).
- Nhớ những gì Sherlock Holmes đã nói, “Không bao giờ có ngoại lệ. Một ngoại lệ đi ngược lại quy tắc.”
- Suy nghĩ theo nghĩa bóng và sự tương đồng.
Các câu hỏi chính:
- Các mô hình lỗ đạn KHÔNG nằm ở đâu?
- Tại sao?
- Chúng ta đang thiếu gì?
- Các khoảng trống nằm ở đâu?
- Các mối quan hệ là gì?
- Các quan điểm khác nhau là gì?
Các công cụ chính:
- Đọc câu và/hoặc đoạn văn ngược lại. (xem ở trên)
Giải mã lập luận (Argument Deconstruction) (xem bên dưới).
4 cách nhìn. Đây là một công cụ hiệu quả để nhìn nhận theo nhiều góc độ
Phân tích + Tổng hợp. Bằng cách mổ xẻ một khái niệm hoặc vấn đề (phân tích), chúng ta phát triển kiến thức; Tuy nhiên, khi chúng ta ghép các phần đó lại với nhau (tổng hợp) và tạo ra điều mới là lúc chúng ta phát triển hiểu biết hoặc trí tuệ.
Mô hình củ hành. Mô hình củ hành của Hofstede là một công cụ tuyệt vời để tìm ra giá trị cốt lõi. Đó là một cách tuyệt vời để gợi mở những câu hỏi hay hơn, quan sát một thứ hoặc một người hoặc một nhóm nào đó từ nhiều góc độ khác nhau và phơi bày sự thiếu hiểu biết.
neXt – Nền tảng đổi mới. Giáo sư Ramesh Raskar, trưởng nhóm nghiên cứu văn hóa máy ảnh của Media Lab, MIT, đã tạo ra một nền tảng dễ sử dụng nhằm sáng tạo tương lai – ngay từ bây giờ. Hãy xem video dưới đây
- Read sentences and/or paragraphs backwards. (see above)
- Systems Thinking – see Systems Thinking V2.0.
- Pareto Principle and 5-Why
- Argument Deconstruction (see below).
- 4 Ways of Seeing. This is a powerful tool for looking at multiple perspectives.
Hãy nghĩ về một giả thuyết như bạn sẽ làm khi đặt một câu đố với nhau, nơi bạn đang đưa ra dự đoán sau đó kiểm tra chúng.
Ở đây chúng ta phải quyết định trong số các lựa chọn thay thế được tạo ra trong giai đoạn định hướng. Điều này có thể được xác định là Tấn công hoặc Dự đoán.
Các bước:
- Xác định và chọn hành động tiếp theo của bạn dựa trên định hướng và kiến thức cục bộ.
- Tìm con chó không sủa (xem bên dưới trong Hướng dẫn cách làm: Công cụ để áp dụng phần Vòng lặp OODA của nhà phản biện).
- Xác định những gì sẽ tồn tại để một điều gì đó là đúng.
- Hãy suy nghĩ như Sherlock Holmes - loại bỏ những điều không thể để những gì còn lại (tuy không thể cải thiện được) là sự thật.
- Hãy suy nghĩ như một thám tử - tìm ra những bằng chứng quan trọng chứ không phải sự giả tạo (không quan trọng).
- Cố gắng chứng minh điều ngược lại (công cụ phản biện của Đội Đỏ).
Các câu hỏi chính:
- Bằng chứng nào không được nhìn thấy so với giả thuyết là đúng?
- Các mô hình lỗ đạn không nằm ở đâu?
- Bằng chứng quan trọng là gì và điều gì đơn giản là sự giả tạo (sẽ khiến bạn bị mắc kẹt sai lỗ thỏ)?
Con chó không sủa ở đâu?
Các công cụ chính:
- Tư duy thuật toán (NẾU - VÀ - THÌ)
- Khung Cynefin
- Lean Six Sigma
- Công cụ phản biện. Ở đây bạn đang cố gắng chứng minh điều ngược lại và bác bỏ giả thuyết. Về cơ bản, bạn đang cố gắng chứng minh những giới hạn.
- Phân tích tương lai thay thế
- Phân tích các giả thuyết cạnh tranh (ACH) (xem bên dưới)
- Giá trị của Khả năng. Đây là một hệ thống logic kết hợp các yếu tố của ngôn ngữ. Trong phương pháp này, chúng ta có ba giá trị thật: Sai, Đúng và Khả Năng. Quy tắc liên kết logic: Đúng là p, Khả năng là q và Sai không có giá trị. Điều này cho phép một điều gì đó mờ nhạt (không rõ ràng màu đen hoặc trắng… đúng hoặc sai) nhưng vẫn có thể đúng.
Hãy nghĩ về thử nghiệm và tái thử nghiệm một giả thuyết.
Theo Boyd, hành động nên nhanh chóng, đáng ngạc nhiên, mơ hồ và luôn thay đổi. Điều này có thể được xác định là Phân tán hoặc Học hỏi.
Các bước:
Thực hiện quyết định của bạn (hoặc hành động được chọn) trong khi đối thủ vẫn đang quan sát hành động cuối cùng.[5]
Trình bày thông tin của bạn theo những cách đơn giản. Ví dụ: sử dụng câu THẤY KHÔNG-TÔI và Cái gì? - Vậy thì sao? - Giờ thì sao? để mô tả tình huống/vấn đề/kịch bản của bạn.
Như Sherlock Holmes đã nói, không điều gì làm sáng tỏ một vụ án hơn cách nói rõ nó với người khác.
Phát triển các phản ứng nhanh “như ruồi”.
Sử dụng các quy tắc đơn giản để định hướng hành động của bạn hoặc hành động của một nhóm.
Tìm kiếm con đường khát vọng. Ví dụ, hãy xem cách các tuyến đường trong khuôn viên trường đại học hình thành một cách tự nhiên. Chẳng phải nếu chúng ta cho phép những thứ này hình thành một cách tự nhiên sau đó chỉ cần trải đến những vị trí đó thì sẽ thú vị hay sao. Để biết thêm về ý tưởng này, hãy xem video Tìm kiếm và trải con đường khát vọng:
Các câu hỏi chính:
- Tôi vừa học được điều gì?
- Tôi đã nhận được loại phản hồi nào?
- Loại phản hồi nào tôi vẫn nhận được (chúng ta liên tục nhận được phản hồi)?
- Tôi có thể làm gì với thông tin mới này khi Vòng lặp OODA của tôi bắt đầu lại?
Các công cụ chính:
- Suy nghĩ-Viết-Chia sẻ (xem ở trên)
- Ghi chép
- Lý thuyết tập hợp của Cantor.
UFMCS cung cấp một nền tảng mạnh mẽ để giải mã một lập luận.
Phương pháp:
- Lập luận là gì? Ở đây lập luận = vấn đề (hoặc tiền đề) + lý do + kết luận
- Kiểm tra để đảm bảo vấn đề đúng được xác định và kiểm tra quan điểm của người khác.
- Tìm kiếm và yêu cầu làm rõ các từ mơ hồ.
- Tìm kiếm xung đột có giá trị và kiểm tra các giả định chính. Cụ thể hơn, tìm kiếm các giả định theo quy tắc (mệnh đề được đưa ra theo cách mọi thứ nên như vậy) và các giả định mô tả (mệnh đề được đưa ra theo cách mọi thứ đang diễn ra).
- Hãy tìm những ngụy biện logic.
- Người đó đang sử dụng phương pháp tự tìm tòi (heuristic) hay quy tắc ngón tay cái?
- Kiểm tra bằng chứng được đưa ra. Người đó có sử dụng kinh nghiệm cá nhân, số liệu thống kê lừa đảo tiềm năng (sử dụng số không có tỷ lệ phần trăm - tỷ lệ không có số), kháng cáo lên chính quyền, lỗi tương tự, trực giác, v.v.
- Có một giả thuyết hợp lý nào khác có thể giải thích tình hình không?
- Có kết luận nào khác mà bạn có thể rút ra từ lập luận không?
- Việc ra vẻ chấp nhận lập luận ngụ ý điều gì?
Một cách tuyệt vời khác mà cộng đồng Đội Đỏ của Quân đội Hoa Kỳ nâng cấp khả năng tư duy phản biện của họ là thông qua 4 sự đồng thuận sau:
- Đừng đưa ra giả định.
- Đừng lấy bất cứ thứ gì cho cá nhân.
- Làm cho lời nói của bạn hoàn hảo.
- Luôn làm hết sức mình.
Cuối cùng, tôi khuyên bạn nên sử dụng những điều đó để ghi nhớ. Tôi đã tạo ra công cụ này để hỗ trợ tôi để vượt qua Vòng lặp OODA của nhà phản biện. Ngoài ra, tôi khuyên bạn nên viết nó vào một thẻ ghi chú và luôn giữ một bản sao bên mình.
Quan sát
Hãy suy nghĩ như một lính trinh sát – định hướng để thấy những gì thực sự xảy ra.
Trong video sau Tại sao bạn nghĩ mình đúng - ngay cả khi bạn sai, Julia Galef kiểm tra động lực giữa lối tư duy (lối tư duy quan sát – Scout mindset và lối tư duy hành xử - Soldier Mindset) và cách chúng hình thành cách chúng ta diễn giải thông tin:
Galef giải thích rằng Lính trinh sát (Scout) rất tò mò và có nhiều khả năng cảm thấy thích thú khi tìm hiểu thông tin mới. Cô nói nó giống như một cơn thèm giải đố. Chúng ta nên cố gắng phát triển Lối tư duy Quan sát. Hãy xem xét phẩm chất của Trinh sát:
- Công việc của Trinh sát không phải là tấn công hay phòng thủ, mà là tìm hiểu - đi ra ngoài, lập bản đồ địa hình và xác định các chướng ngại vật tiềm năng.
- Trinh sát bị hấp dẫn khi họ gặp phải điều gì đó trái ngược với mong đợi của họ.
- Nhiều khả năng nghĩ rằng đó là đạo đức để kiểm tra đức tin của bạn.
- Họ không nói ai đó yếu đuối chỉ để thay đổi suy nghĩ của họ.
- Họ có căn cứ; có nghĩa là giá trị bản thân của họ không gắn liền với việc họ đúng hay sai trong một cuộc tranh cãi.
- Họ tự hào (và không xấu hổ) khi nhận thấy họ có thể sai về điều gì đó.
- Họ bị hấp dẫn (và không phòng thủ) khi gặp phải thông tin mâu thuẫn với niềm tin của họ.
- Họ khao khát không để bảo vệ niềm tin của họ, mà để nhìn thế giới rõ ràng nhất có thể.
- Trên hết, Trinh sát tìm cách biết những gì thực sự xảy ra.
Con chó
Tìm con chó không sủa.
Trong câu chuyện Silver Blaze trong Sherlock Holmes của Arthur Conan Doyle, chúng ta được biết đến một bí ẩn về sự biến mất của một con ngựa đua nổi tiếng vào đêm trước một cuộc đua và vụ giết người huấn luyện ngựa. Mike Skotnicki mô tả câu chuyện về Con chó không sủa:
“Con chó không sủa. Những gì chúng ta có thể học được từ Sir Arthur Conan Doyle về việc sử dụng sự vắng mặt của các sự kiện được mong đợi.” – Mike Skotnicki
Sherlock Holmes giải quyết bí ẩn từng phần bằng cách nhận ra rằng không có ai mà anh ta nói chuyện trong cuộc điều tra của mình xác nhận rằng họ đã nghe thấy tiếng sủa từ chốt gác trong đêm.
Gregory (thám tử tại Scotland Yard), "Có bất kỳ điểm nào khác mà Ngài muốn tôi chú ý không?"
Sherlock Holmes, “Chú ý đến sự kiện gây tò mò của con chó vào ban đêm.”
Gregory, “Con chó không làm gì suốt đêm.”
Sherlock Holmes, “Đó chính là sự cố gây tò mò.”
Việc con chó không sủa khi chúng ta mong đợi nó xảy trong khi con ngựa bị đánh cắp đã dẫn Holmes đến kết luận rằng tên tội phạm không phải là người lạ với con chó, mà là người con chó nhận ra; do đó làm cho con chó không sủa.
Từng
Điều gì sẽ tồn tại để một thứ là sự thật?
Ở đây chúng ta có thể sử dụng một công cụ Đội Đỏ của UFMCS có tên là Sẽ thế nào nếu? Phân tích. Công cụ này giả định rằng một sự kiện đã xảy ra với tác động tiềm tàng (tích cực hoặc tiêu cực) và giải thích cách nó có thể xảy ra. Đây là một kỹ thuật hiệu quả để thách thức một tư duy khép kín bằng cách chuyển trọng tâm từ việc liệu một sự kiện có xảy ra hay không sang việc nó xảy ra thế nào.
Phương pháp:
- Đề cập rõ ràng ranh giới thông thường giả định sự kiện đã xảy ra, sau đó lùi lại và xem xét kết quả thay thế nào là quá quan trọng để loại bỏ, ngay cả khi là bất khả thi.
- Chọn kích hoạt các sự kiện cho phép sự kiện đó xảy ra.
- Phát triển một chuỗi lập luận.
- Lý luận ngược từ sự kiện theo những cách cụ thể (xác định rõ những gì phải xảy ra ở mỗi giai đoạn).
- Chọn một hoặc nhiều con đường hợp lý.
- Phát triển và giám sát một danh sách các chỉ số hoặc có thể quan sát được cho từng kịch bản sẽ giúp phát hiện sự khởi đầu của sự kiện.
Một kỹ thuật khác bạn có thể sử dụng ở đây là Phép phản chứng. Đây là một công cụ đơn giản nhưng mạnh mẽ.
Phương pháp:
- Giả sử một mệnh đề là đúng và xem những kết luận nào bạn có thể đưa ra từ nó. Nếu bạn thấy có một sự mâu thuẫn, bạn biết mệnh đề ban đầu là sai vì mâu thuẫn luôn luôn sai.
- Nó cho phép bạn xác định xem một mệnh đề là sai bằng cách thể hiện mâu thuẫn.
Để biết thêm về kỹ thuật này, tôi khuyên bạn nên đọc Logic: Định hướng bằng hình ảnh.
Hoảng sợ
Điều gì ngay trước mặt chúng ta là không đúng?
Ở đây chúng ta có thể sử dụng sự kết hợp các công cụ và kỹ thuật.
Ví dụ: nếu bạn có một đội hoặc một nhóm người, bạn có thể sử dụng cái được gọi là Phân tích Premortem và/hoặc Postmortem. Đây là một ứng dụng kích thích tinh thần và là một công cụ tuyệt vời với Giảm thiểu tư duy nhóm. Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật 5-Why sau khi hỏi chuyện gì đã xảy ra. Chúng ta cũng có thể sử dụng Tư duy thuật toán trong đó thực hiện một loạt câu hỏi Nếu-Và-Thì.
Hãy kết hợp cả ba và xem làm thế nào nó có thể áp dụng được:
- Giả sử một sự kiện đã xảy ra hoặc sau khi một sự kiện đã xảy ra - sử dụng 5-Why để xác định nguyên nhân tại sao sự kiện này xảy ra.
- Tạo một danh sách các lý do cho sự kiện với các quy tắc đơn giản sau: 1) Càng nhiều ý tưởng càng tốt; 2) Xây dựng dựa trên các ý tưởng của người khác bằng cách sử dụng chúng làm lời nhắc cho bản thân; 3) Ý tưởng lập dị vẫn ổn (và đôi khi được ưu tiên).
- Đặt một loạt các câu hỏi Nếu-Và-Thì:
- NẾU một tên xả súng bị phát hiện VÀ các tín hiệu thích hợp được đặt ra THÌ chúng ta sẽ có thể hành động/phản hồi nhanh hơn.
- Điều này cũng có thể được sử dụng với Tính toán mệnh đề. Ví dụ, "Nếu bạn là một con chim, thì bạn có đôi cánh," có thể được viết lại thành, "Bạn không thể là một con chim và không có cánh." Đó là một mệnh đề sử dụng liên kết: Nếu-Thì. Sau đó, nó có thể được chuyển đổi thành một biểu thức bằng cách sử dụng các kết nối khác là “và” và “không phải” mà không thay đổi tính hợp lệ của mệnh đề.
Tại
Hỏi bằng chứng nào không được nhìn thấy, nhưng sẽ mong đợi một giả thuyết là đúng.
Hãy tiến hành Phân tích các giả thuyết cạnh tranh (ACH). Mục tiêu là xác định các giải thích thay thế (các giả thuyết) và đánh giá các bằng chứng sẽ không xác nhận thay vì xác nhận các giả thuyết. Đây là cách tôi lý luận ngược.
Phương pháp:
- Động não và liệt kê tất cả các giả thuyết có thể xảy ra (cho dù chúng có vẻ không khả thi đến mức nào). Liệt kê các giả thuyết trước sau đó là bằng chứng (suy luận diễn dịch). Bạn có thể liệt kê các bằng chứng trước, sau đó là các giả thuyết nếu bạn thích (suy luận quy nạp).
- Liệt kê tất cả các bằng chứng và lập luận quan trọng liên quan đến từng giả thuyết.
- Suy luận ngược bằng cách tạo sơ đồ hệ thống phân kỳ với mỗi giả thuyết từ phải sang trái (để bắt chước suy luận ngược)
- Bắt đầu hội tụ bằng cách chuẩn bị một ma trận liệt kê các giả thuyết ở trên cùng với mỗi phần bằng chứng ở bên dưới.
- Xác định xem mỗi phần bằng chứng nào là nhất quán, không nhất quán hoặc không khả thi.
- Tinh chỉnh ma trận bằng cách xem xét lại từng giả thuyết. Tại đây bạn thậm chí có thể thêm thông tin mới nếu có.
- Tập trung vào việc bác bỏ từng giả thuyết hơn là chứng minh một giả thuyết. Kiểm chứng bằng chứng không nhất quán và nhất quán của bạn để xem giả thuyết nào là yếu nhất và mạnh nhất (bạn cũng có thể xác định điều này bằng sơ đồ hệ thống… +/- cho các kết nối mạnh và yếu).
- Hỏi bằng chứng nào không được nhìn thấy, nhưng được dự kiến làm cho một giả thuyết được đưa ra là đúng. Hỏi xem từ chối và/hoặc lừa dối có là một khả năng.
- Xác định và giám sát các chỉ số sẽ phù hợp và không nhất quán với từng giả thuyết.
Một ví dụ điển hình về ACH có thể được tìm thấy tại Cơ quan tình báo Trung ương Mỹ (CIA).
Mô hình
Mô hình (hoặc vị trí) của lỗ đạn KHÔNG nằm ở đâu?
Nhà thống kê Abraham Wald được giao nhiệm vụ giúp quân Đồng minh quyết định vị trí bổ sung áo giáp cho máy bay ném bom trong Thế chiến II. [6] Quân Đồng minh hy vọng tăng bảo vệ thêm sẽ giúp giảm thiểu tổn thất máy bay ném bom do hỏa lực phòng không của đối phương. Họ nghĩ rằng câu trả lời là hiển nhiên và máy bay ném bom trở về từ các nhiệm vụ đã chỉ cho họ nơi để lắp thêm bộ giáp. Tuy nhiên, Wald không đồng ý. Ông giải thích thiệt hại thực ra tiết lộ những vị trí cần ít áo giáp nhất. Về bản chất, đó là nơi máy bay ném bom có thể bị bắn trúng và vẫn sống sót sau chuyến bay về nhà.
Đây là một ví dụ về sự thiên về lựa chọn hoặc kiêm hưởng, trong đó chúng ta thường chỉ xem xét thông tin được trình bày cho chúng ta và bỏ qua thông tin vắng mặt, nhưng lại có thể có liên quan đáng kể. Ví dụ, các vị trí trên máy bay ném bom không có lỗ đạn có thể đúng là vị trí cần củng cố.
Cuối cùng, chúng ta nên cực kỳ cẩn thận về những gì chúng ta xóa khỏi hệ thống hoặc quy trình. Chúng ta phải nhận thức được các hiệu ứng thứ hai và thứ ba.
Tôi sẽ để lại cho bạn một video cuối cùng: Chó sói thay đổi dòng sông như thế nào:
Nguồn ảnh bìa: Unsplash từ unsplash.com
Tài liệu tham khảo
[1] | ^ | Đại học nghiên cứu văn hóa và quân sự nước ngoài: Cẩm nang tư duy phản biện ứng dụng |
[2] | ^ | USA Army: Cẩm nang tư duy phản biện ứng dụng |
[3] | ^ | Frans P.B. Osinga: Khoa học, Chiến lược và Chiến tranh |
[4] | ^ | Wikipedia: Vòng lặp kép |
[5] | ^ | Ahmad Shehabat và Teodor Mitew: Hiệu ứng phân bố bầy đàn và kết hợp gián tiếp (Stigmergic) trên Mô hình Vòng lặp OODA của ISIS Networks |
[6] | ^ | Seeking Alpha: Thiên vị kiêm hưởng bóp méo hiện thực như thế nào |