Hứng thú của con người đối với việc phát hiện nói dối đươc chứng minh qua sự nổi tiếng của nhiều chương trình truyền hình và phim điện ảnh như là Lie To Me hay The Negotiator (Nhà thương thuyết), nơi những biểu cảm nhỏ và chuyển động mắt được làm chậm lại với tốc độ âm thanh để khiến công chúng nhìn ra dễ dàng hơn. Trong khi việc dành càng nhiều thời gian và năng lượng vào việc phát hiện nói dối bạn càng đọc vị được người khác tốt hơn đã được chúng minh là đúng, bạn có thể vẫn áp dụng một số kỹ thuật nhanh và dễ để giúp bạn phát hiện ra lời nói dối.

Để bắt đầu phát hiện ra những câu nói không trung thực, cần phải có một cảm giác về tổng thể quá trình phát hiện nói dối. Các khía cạnh lớn mà bạn cần chú ý tới là ngôn ngữ cơ thể, tín hiệu cảm xúc, hành vi cho thấy cảm giác có lỗi hay khó chịu, lựa chọn ngôn từ và sinh lý học.

Bạn nên xem đoạn video này trước để có ý tưởng ngắn gọn ban đầu:

Ngôn ngữ cơ thể

Khi để ý tới ngôn ngữ cơ thể với mục đích là học cách phát hiện nói dối, hãy bắt đầu so sánh cách giao tiếp phi ngôn ngữ của ai đó bằng việc xác định một cơ sở cho sự thành thực. Một cách để làm việc đó là nói một điều bạn biết là thật và sau đó ghi nhớ trong đầu xem cơ thể của đối tượng sẽ phản ứng ra sao khi họ trả lời. Ví dụ, nếu bạn biết người đó đi du lịch ở Hawaii hãy nói: "Vậy tháng trước cậu vừa đi nghỉ ở Hawaii trong một tuần liền. Thích thế!" Sau đó nói điều gì đó bạn biết là sai: "Và cậu còn có chuyến đi biển ở đó nữa. Thật là một trải nghiệm tuyệt vời!" Hãy quan sát cách họ không đồng ý không bằng lời và sau đó quan sát ngôn ngữ cơ thể của họ khi họ sửa lời bạn. Giờ bạn có trong đầu hai hình ảnh khi họ trả lời "có" và "không", những thứ sẽ giúp bạn có cơ sở cho việc phán đoán sau này. Trong tương lai, khi bạn nói hoặc hỏi "có" hoặc "không", bạn sẽ thấy những phản ứng sinh lý học tương tự như căn cứ bạn đã xây dựng trước đó. Nếu không giống, hẳn là có sự không thành thật.

Sau đây là một vài biểu hiện sinh lý học của con người khi nói dối:

• Động tác tay hạn chế và cứng nhắc
• Giảm thiểu tương tác qua mắt
• Tăng cường sờ tay lên mặt
• Ngôn ngữ cơ thể không khớp với lời nói

Tín hiệu cảm xúc

Các cách con người thể hiện cảm xúc có thể cho thấy liệu họ đang thành thật hay không, chỉ bằng việc để ý tới những biểu hiện cảm xúc bất thường sẽ giúp bạn học cách phát hiện nói dối.

• Quan sát những cảm xúc bị trì hoãn
• Để ý tới những cảm xúc diễn ra lâu hơn bình thường
• Biểu hiện cảm xúc giới hạn trên một khu vực trên khuôn mặt chứ không phải toàn bộ khuôn mặt

Lựa chọn ngôn từ

Việc lựa chọn ngôn ngữ cũng tiết lộ người ta có nói dối hay không. Khi một người đang nói dối, họ cần phải giữ bản thân tránh xa những lời nói không chân thực do sự bất đồng nhận thức bởi sự lừa dối gây ra. Để làm điều này, họ thay đổi cách họ thể hiện lời nói dối với bản thân mình và sự thể hiện này sẽ gây nên vô số hiệu quả lên ngôn ngữ của họ.

Nếu quan tâm một cách đặc biệt, ngay cả cách dùng đại từ cũng có thể tiết lộ liệu chúng ta đang nói thật hay nói dối. Theo tiến sỹ James W. Pennebaker của đại học Texas tại Austin, các đại từ như "tôi", "của tôi" thể hiện sự sở hữu câu nói. Từ đó, khi một người nói dối họ sẽ sử dụng những đại từ này ít hơn vì họ đang có những dấu hiện ngôn ngữ tránh xa khỏi lời nói dối.

• Một người đang nói dối sẽ ít đưa ra những câu nói trực tiếp
• Họ thường nhắc lại đúng những từ của bạn
• Những chi tiết không cần thiết được thêm vào câu nói dối
• Một câu nói có từ phủ nhận như là "sẽ không" hoặc "đã không" sẽ ít chân thực hơn những từ khẳng định.
• Người đang nói dối sẽ thêm những từ như là "thực tế thì", "thật lòng mà nói" hoặc là "Thẳng thắn mà nói".
• Việc chuyển chủ đề đột ngột cũng là một dấu hiệu của sự không chân thực.

Các triệu chứng sinh lý

Phần lớn những gì được viết trên đây là về cách phát hiện nói dối trong tầm kiểm soát ý thức của kẻ nói dối. Tuy nhiên, có những thứ ngoài ý thức của con người rất khó để kiểm soát hay giấu diếm.

• Toát mồ hôi có thể là một dấu hiệu lừa dối.
• Nói dối làm tăng sự bài điều tiết lượng adrenaline trong cơ thể. Điều này gây ra sự biến động trong việc tiết nước bọt khiến người ta nuốt xuống nhiều hơn và phải hắng giọng do khô cổ họng.
• Vì tim thường đập nhanh hơn nên khi người ta nói dối họ sẽ thở gấp hơn.
• Giảm việc chớp mắt cũng là một dấu hiệu của lời nói dối.

Tuy nói dối khá phổ biến nhưng nó lại không diễn ra môt cách tự nhiên. Thực ra, hầu hết mọi người đều muốn nói sự thật ngay cả khi họ cần phải nói dối. Để nói dối, não bộ phải đi vào tình trạng quá tải nhận thức để cung cấp đủ tài nguyên cần thiết để thực hiện việc nói dối. Vì tâm trí và cơ thể được kết nối với nhau theo nhiều cách, hoàn toàn đúng khi nói não bộ càng tăng cường tải ý thức thì cơ thể càng để lộ ra nhiều triệu chứng. Chìa khóa duy nhất để trở nên giỏi trong việc phát hiện nói dối là nhìn vào bức tranh lớn (tổng thể tất cả những biểu hiện trên) và áp dụng vào người mà bạn đang quan sát. Hãy bảo đảm rằng bạn có chú ý tới các chuẩn mực văn hóa và tính cách cá nhân bằng việc thiết lập mối quan hệ với cá nhân bạn đang nghiên cứu. Giữ đầu óc thoải mái và thư giãn và bạn đang trên đà trở thành một bậc thầy phát hiện nói dối.