Dù cho con bạn mới chập chững biết đi, ở tuổi thiếu niên hay là sinh viên đại học đi nữa thì chỉ riêng việc nghĩ đến làm thế nào dạy cho chúng biết cách quản lý tài chính cá nhân cũng là một việc khó rồi, nhất là có đôi khi bạn cũng còn chưa chắc mình đã quản lý tốt. Người ta thường nói "cách tốt nhất để học là thông qua việc dạy người khác". Vì vậy, dưới đây là 17 điều thiết yếu mà bạn phải truyền đạt cho trẻ để chúng thấm nhuần tư tưởng trở thành một người độc lập tài chính. Và biết đâu khi dạy trẻ những điều thiết thực này, bạn có thể học được một vài điều cho chính bạn!
1. Bảo chúng đừng phụ thuộc vào một công việc truyền thống như thể đó là phương kế duy nhất đảm bảo cho tương lai
Có thể thật khó để nói điều này với con trẻ nếu đó là những gì bạn đã và đang làm trong suốt cuộc đời bạn, nhưng thời đại đã thay đổi và ngày càng trở nên rõ ràng rằng chúng ta phải thích nghi và tìm ra nhiều dòng thu nhập, và thậm chí phải có "máu" kinh doanh. Mô hình "một việc làm cho đến khi nghỉ hưu" truyền thống đã không còn phù hợp nữa rồi, vì thế bạn hãy mau chóng chấp nhận sự thật này và hãy để con bạn học về khởi nghiệp.
2. Đừng nói với chúng rằng mua nhà là hình thức đầu tư an toàn nhất
Điều này hoàn toàn không đúng. Có rất nhiều cách để đầu tư tiền bạc mà những cách này thật sự an toàn hơn mua nhà (ví dụ như Tài khoản hưu trí cá nhân Roth, đầu tư theo chỉ số, quỹ vòng đời, tài khoản tiết kiệm lợi nhuận cao). Hãy tự học về thị trường chứng khoán và các hình thức đầu tư nếu bạn chưa biết và chuẩn bị cho con bạn để chúng đi đúng đường đi nước bước khi đầu tư.
3. Dạy chúng cách tiết kiệm tiền và thanh toán đúng hạn bằng cách tự động hóa tài chính của chúng
Các chuyên gia tài chính cá nhân sẽ đồng tình với tôi quan điểm này (kể cả một trong những tác giả yêu thích của tôi, Ramit Sethi - tác giả cuốn"Tôi sẽ dạy bạn làm giàu"). Tự động hóa tiền và các hóa đơn phải trả là cách tốt nhất để giữ cho tài chính của bạn trong điều kiện tuyệt vời, kiếm được tín dụng hạng ưu, kiềm chế việc "vung tay quá trán", và trên tất cả là không bị stress nặng về việc phải thanh toán các khoản chi tiêu đúng hạn. Tự động hóa có nghĩa là theo định kỳ mỗi tháng hoặc mỗi tuần, bạn phân chia thu nhập của bạn vào những kênh khác nhau như các tài khoản tiết kiệm sinh lợi cao, tài khoản đầu tư, thẻ tín dụng, và cuối cùng là tất cả hóa đơn. Phương pháp này buộc bạn phải "tự trả cho mình trước" bằng cách tiết kiệm và đầu tư, sau đó trả tất cả hóa đơn đúng hạn, và chỉ chừa cho bạn ngân quỹ thật sự của mình để chi cho những thứ khác. Nếu bạn chưa làm điều này, hãy bắt đầu ngay. Sao bạn không học bằng cách dạy cho con bạn về điều này trước tiên nhỉ?
4. Nhắc cho con bạn nhớ về tầm quan trọng và lợi ích của việc có tín dụng tốt, và hãy chỉ cho chúng thực hiện một cách đúng đắn
Hầu hết người Mỹ dùng thẻ tín dụng không đúng phương pháp. Cách quan trọng nhất để duy trì điểm tín dụng tốt là ngừng trả khoản tối thiểu mỗi tháng. Hãy trả hết nợ tín dụng của bạn vào cuối tháng. Nếu bạn không thể làm được điều này thì có nghĩa là bạn đang "vung tay quá trán" và đó không phải là cách sống thích hợp. Bạn không thể nào đạt được sự độc lập về tài chính khi tiêu xài quá độ. Hãy dạy cho con bạn biết sử dụng thẻ tín dụng đúng cách và hãy bảo chúng suy nghĩ về việc trả toàn bộ các khoản chi tiêu vào cuối tháng bất cứ khi nào chúng muốn rút thẻ tín dụng ra để mua thứ gì đó. Thẻ tín dụng, nếu được sử dụng đúng, sẽ đem lại cho bạn vô vàn lợi ích tuyệt vời như các chuyến bay, bảo hiểm miễn phí và thậm chí giảm được các phí khác, nhưng dĩ nhiên chỉ khi điểm tín dụng của bạn ở trong điều kiện hoàn hảo.
5. Giúp trẻ mở các tài khoản tiết kiệm sinh lợi cao và một tài khoản chi phiếu không tính phí
Đừng sử dụng các ngân hàng có phòng ốc như truyền thống xưa nay nữa. Chìa khóa ở đây là các ngân hàng trực tuyến. Tổng chi phí thấp hơn bởi không phải đầu tư xây dựng cơ sở vật chất nên các ngân hàng trực tuyến không có phí ATM và các phí thấu chi, và họ thường không tính phí cho một tài khoản chi phiếu (checking account) ngay cả khi bạn không ký thác trực tiếp. Những loại chi phí này thật là một trò bịp. Hãy ngừng trả những phí vô ích cho ngân hàng. Bạn cũng có thể bắt đầu bằng việc mở một tài khoản chi phiếu trực tuyến miễn phí cho con bạn (vào đúng thời điểm) và cũng có thể giúp trẻ mở tài khoản tiết kiệm trực tuyến sinh lợi cao để trẻ thấy thích thú khi nhìn tiền của chúng sinh sôi nảy nở. Trái với niềm tin thông thường, tiền sẽ tự sinh nếu bạn để cho nó tự làm như vậy. Tài khoản chi phiếu trực tuyến yêu thích của tôi là Charles Schwab Bank High Yield Investor Checking Account và tài khoản tiết kiệm sinh lợi cao yêu thích của tôi là American Express Personal Online Savings Account với lợi tức đều đặn hiện tại là 0.85%.
6. Dạy chúng biết đầu tư vào thị trường chứng khoán với các quỹ đầu tư đa dạng chỉ số và vòng đời, đồng thời giúp chúng mở một tài khoản hưu trí cá nhân Roth (Roth IRA) ngay khi chúng có thể
Gì thế? Bạn không biết thị trường chứng khoán hoạt động ra sao ư? À, ngay cả hầu hết các chuyên gia đều không biết! Nếu bạn không tự biết cách đầu tư, thì bạn nên học. Nhưng đừng lo lắng, nó khá dễ. Có một kiểu đầu tư tự động và không phải là việc ngồi đó dự đoán rồi chọn cổ phiếu. Toàn bộ việc này liên quan đến việc đa dạng hóa các cổ phiếu. Bạn phải từ bỏ nỗi sợ hãi đầu tư. Có rất nhiều nguồn tuyệt vời để học về điều đó, vậy nên hãy bắt đầu. Thậm chí nếu bạn đang không làm vậy thì con bạn cũng nên làm vậy khi chúng đủ lớn. Có một vài cách dễ và an toàn để đầu tư vào thị trường chứng khoán. Quỹ vòng đời tự động phân hóa tài khoản của bạn thành cổ phiếu và trái phiếu với tỷ lệ dựa trên độ tuổi của bạn trong khi quỹ chỉ số cho bạn điều chỉnh nhiều hơn một chút. Sẽ chỉ mất một cuối tuần để học về tất cả những điều này thôi và sau đó bạn đã có thể dạy cho con bạn được rồi.
7. Dạy chúng chi tiêu trong giới hạn bằng cách làm tấm gương tốt trước
Hãy ngừng mua những thứ bạn không cần và những thứ vớ vẩn chỉ để chất đống. Trẻ con học qua sự thấm lọc. Nếu trẻ thấy bạn làm điều gì, chúng sẽ bắt chước theo. Bạn phải cho trẻ thấy thế nào là mua sắm thông minh. Trước tiên, hãy định ra một ngân quỹ và chi tiêu trong khoản đó. Ngân quỹ của bạn dĩ nhiên có thể bao gồm cả những khoản chi tiêu bạn đã tính trước để dành cho sở thích của mình. Điều cốt yếu ở đây là: bạn không thể dạy tốt về tài chính cá nhân nếu bạn thậm chí còn không cố gắng tự mình thực hiện được nó.
8. Khuyến khích trẻ học các kỹ năng có thể bán được với các tài nguyên trực tuyến sẵn có, ví dụ như lập trình và thiết kế web
Khuyến khích trẻ học các kỹ năng hữu ích là cách tốt nhất để đảm bảo tài chính của chúng trong tương lai. Các nghề nghiệp có lợi trong tương lai không phải là những nghề như các bậc cha mẹ theo truyền thống vẫn nghĩ là màu mỡ, như là học để trở thành bác sỹ hay luật sư. Ngày nay, thật sự có lợi hơn khi học các kỹ năng sáng tạo như là thiết kế, nghệ thuật và lập trình máy tính (vâng, lập trình khá là sáng tạo đấy). Hãy bắt đầu các khóa học trực tuyến của các trang như skillshare, codeacademy, skillcrush và code.org.
9. Mở rộng tầm nhìn của bạn về các cơ hội học tập - thế giới đang thay đổi và mô hình đại học cũng vậy
Việc cho tất cả thế hệ trẻ tiếp theo đi học tại các trường đại học truyền thống và học theo các thông thường có thể sẽ không mang lại lợi ích 100%. MOOC (các khóa đào tạo trực tuyến mở rộng) đang làm thay đổi cách nhìn của chúng ta về giáo dục theo kiểu truyền thống và về khối lượng vay nợ khổng lồ của sinh viên - khối lượng nợ làm cả thế hệ thiên niên kỷ (những người sinh năm từ năm 1977 đến 1992) trở thành nô dịch.
10. Khuyến khích trẻ sử dụng truyền thông xã hội, nhưng cũng dạy cho chúng biết cách biên tập chính mình trên mạng
Ngày nay, thương hiệu cá nhân trực tuyến đã trở nên cần thiết trong việc làm giàu. Trẻ cần sẽ được chuẩn bị tốt cho việc đó nếu bạn dạy chúng cách để hành xử chuẩn mực và để tự biên tập những gì chúng nói hoặc cách chúng nói. Hãy nhắc cho chúng nhớ rằng con người trực tuyến của chúng không thể nào tẩy xóa được nên chúng cần phải tránh những sai lầm ngớ ngẩn. Mỗi người nên có một thông điệp gửi đến thế giới - hãy giúp trẻ bắt đầu phát triển thông điệp đó. Chúng có thể chỉ nói với bạn hôm nay, nhưng mai sau sẽ là với đồng nghiệp, với khách hàng, với người chủ, với nhà đầu tư. Hãy dạy chúng biết cách quản lý hình ảnh công cộng của mình thay vì hoàn toàn làm chúng thấy nản lòng khi sử dụng truyền thông đại chúng. Điều này sẽ là một công cụ cần thiết cho việc phát triển nghề nghiệp của trẻ về sau.
11. Truyền dẫn cho trẻ những nguyên tắc cơ bản của sự lãnh đạo, ngay cả khi trẻ là kiểu người sống nội tâm
Khả năng lãnh đạo là một yếu tố chỉ thị thành công khá chính xác trong mỗi cá nhân. Các kỹ năng lãnh đạo bao gồm chủ động, trách nhiệm, thông cảm, sáng tạo, tầm nhìn và khả năng nói trước công chúng. Đừng đánh giá thấp tầm quan trọng của những loại kỹ năng này ngay cả khi bạn tin rằng con bạn là một đứa sống nội tâm. Một vài trong số những nhà lãnh đạo tài giỏi và có sức ảnh hưởng nhất là những người tự cho rằng họ sống nội tâm. Hướng nội không có nghĩa là trẻ sẽ không thành những nhà lãnh đạo thiên bẩm.
12. Sáng tạo với các khoản tiêu vặt. Đừng chặn chúng khỏi quá trình kiếm tiền và tiêu tiền
Ai đó đã từng nói một người bình thường nghĩ về tiền theo cách cảm tính trong khi người giàu nghĩ về nó một cách logic, giống như chơi giải câu đố vậy. Hãy nói với trẻ về tiền bạc - đừng coi nó như một chủ đề cấm kỵ. Hãy chỉ dẫn cho trẻ cách suy nghĩ hợp lý, và làm cho các khoản tiêu vặt và bỏ ống của chúng trở thành một trò chơi. Ví dụ, hãy khuyến khích "Nếu con có thể bán nước chanh và thu về 10 đô-la, mẹ sẽ tặng con gấp đôi hoặc gấp ba lần số tiền đó." Khuyến khích lao động kiếm tiền bằng khả năng sáng tạo để trẻ hiểu sự lao động không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với việc chỉ để đánh đổi thời gian lấy tiền bạc mà thay vào đó, nó đồng nghĩa với sự sáng tạo. Hãy giúp chúng tạo ra cái gì đó và bán nó. Đừng chỉ dạy chúng bán, hãy dạy chúng nâng cao kỹ năng của chúng như dùng đòn bẩy để tạo ra một chút gì đó giá trị. Bài học về quầy bán đá chanh rất quan trọng. Ngày nay, việc này cũng thể thực hiện trực tuyến (nghĩa là lập một cửa hàng online, giúp trẻ tạo một blog). Hãy nói với trẻ sử dụng tiền tiêu vặt để tạo ra thêm tiền thay vì chỉ việc tiêu hết chúng đi.
13. Kể cho chúng nghe những câu chuyện về những doanh nhân nổi tiếng và những người làm thay đổi cục diện cuộc chơi
Gieo trồng mầm cảm hứng là việc rất quan trọng. Trưởng thành với một tầm nhìn - dù nhỏ đi nữa - cũng tạo nên khác biệt lớn so với những người bình thường. Nếu con bạn có đam mê, chúng cũng sẽ muốn tạo ra một cái gì đó có giá trị và quan trọng trên thế giới. Trẻ con là người mơ mộng tuyệt vời nhất với trí tưởng tượng đẹp đẽ về những khả năng vô tận. Đừng ngăn cản điều đó, hãy bồi dưỡng nó bằng cách chỉ cho chúng thấy thế giới của những khả năng, không phải thế giới của nỗi sợ hãi, ổn định, an ninh và chỉ sống cho bản thân mình. Hãy trao cho chúng điều gì đó để ao ước và ai đó để giúp đỡ.
14. Đừng chỉ để cho trẻ thấy mỗi việc tiêu thụ, hãy để cho chúng thấy cảnh hậu trường, những người tạo ra và ngân quỹ đằng sau những bộ phim và trò chơi chúng yêu thích
Con bạn yêu thích game và phim? Vâng, điều đó thật tốt. Những ngành công nghiệp này như những nhà máy điện của sự sáng tạo vậy. Bạn có thể sử dụng lợi thế của mình. Trẻ con thích xem mọi thứ được làm ra sao, cảnh hậu trường, làm sao lắp các thứ lại với nhau. Hãy lợi dụng tình yêu game và phim đó của trẻ để chỉ cho chúng thấy quy trình đằng sau những tác phẩm sáng tạo đó được làm ra. Cho trẻ xem những phim tài liệu về các máy móc thiết bị, đội ngũ làm phim và đồ họa đằng sau các tác phẩm ấy. Dẫn trẻ đến studio hoặc phòng đạo cụ phim, tìm trên Youtube những video giải thích những games yêu thích được làm ra sao, những kỹ thuật nào nằm đằng sau chúng, ngân sách ra sao. Trước khi bạn nhận ra điều này, trẻ có thể đã yêu thích các công việc thủ công đằng sau mọi thứ thay vì chỉ tiêu thụ chúng mà chẳng để ý gì. Điều này sẽ làm cho trẻ có nhiều việc hơn rất nhiều để làm khi chúng muốn quyết định chúng sẽ làm cái gì chúng muốn cho cuộc đời mình.
15. Đừng cho rằng trẻ biết chúng muốn gì, nhưng cũng đừng bắt chúng theo đuổi con đường sự nghiệp mà bạn nghĩ là hợp với chúng
Con bạn có thể sẽ cần thời gian để tìm hiểu các vấn đề. Nhưng đừng cho rằng bạn biết tốt nhất. Hãy khuyến khích các tài năng, sở thích và thói quen tự nhiên và hãy để trẻ hiểu kiếm tiền bằng cách làm những gì mình thích là điều tốt. Đó là cách mà mỗi người thành công đều đang làm ngày nay. Đừng phán xét trẻ bằng thước đo của chính bạn về thế nào là thành công. Hãy nhìn kỹ lại chính lời khuyên của bạn và cuộc sống và xem liệu 20 hay 30 năm trước bạn có chọn cùng con đường như vậy không? Có thể có, có thể không. Hãy chỉ ra điểm mạnh của trẻ và giúp trẻ phác họa con đường làm giàu của chúng, ngay cả khi điều này đi ngược lại với những niềm tin thông thường về việc kiếm tiền. Những người thay đổi diện mạo cuộc chơi của thế giới kinh tế đương đại là những người sáng tạo thật sự để làm những gì họ yêu thích.
16. Ngừng dạy trẻ cách tồn tại, hãy dạy cho trẻ cách tích lũy của cải
Đừng dạy trẻ cảm thấy ngại việc tích lũy tiền. Của cải có thể được dùng để làm những điều tốt cho thế giới. Chúng ta cần ngày càng nhiều hơn những người nhân đức và những người đổi mới. Có rất nhiều vấn đề quan trọng phải giải quyết và nhiều nơi để đi. Nếu ai cũng cứ sống yên vị cuộc đời an nhàn với một công việc ổn định, thế giới ắt hẳn đã không có tiến triển gì. Đừng quên rằng an toàn chỉ là một ảo giác và không có bất kỳ khoảng "đảm bảo nghề nghiệp" nào có thể giữ cho con bạn được an toàn cả. Trẻ có cơ hội để học từ chính bạn ngay bây giờ - không phải bằng cách cay đắng như mất việc hoặc lâm vào cảnh nợ nần chồng chất.
17. Quên liều thuốc tinh thần "xổ số" đi. Hãy dạy trẻ cách hành động theo giấc mơ của chúng
Con đường dẫn đến giàu sang được trải bằng những hành động bền bỉ và tích lũy dần từng bước. Đôi khi thậm chí chỉ là những hành động nhỏ nhặt. Đừng nói với trẻ giấc mơ của chúng quá viễn vông. Đừng nói với trẻ cách duy nhất để làm điều đó là trúng xổ số. Hãy giúp trẻ đi những bước đầu tiên bằng cách có niềm tin tuyệt đối vào những giấc mơ hoang dại nhất của chúng và chỉ cho chúng cách để bắt đầu trên con đường đó.